دیوار آتش برای اینترنت کشور

تنها چند روز پس از خاتمه تعطیلات نوروزی شرکت ارتباطات زیرساخت بدون اطلاع رسانی قبلی اقدام به فعال سازی یک سیستم دیوار آتش روی کل پهنای باند اینترنتی کشور کرده است

امروزه اختلال در اینترنت برای کاربران به یک امر عادی بدل شده است چرا که در طول سال های اخیر آنقدر چوب اختلال های مختلف به تن کاربران خورده که هیچ کس متوجه وضعیت غیرعادی اینترنت در روزهای نخست بعد از تعطیلات نوروزی، کندی شدید خطوط اینترنت و عدم دسترسی به بسیاری از سایت های معمولی نشده و بسیاری آن را نادیده گرفتند. شاید بسیاری آن را به حساب خط تلفن گذاشتند یا برخی آن را به شرکت های خدمات دهنده اینترنت نسبت داد ه اند. ممکن است کاربران زیر 18 سال هم تصور کرده باشند آیین نامه جدیدی برای استفاده آنها از اینترنت تعیین شده یا قانون سرعت کمتر از 128 کیلوبیت برای کاربران اینترنت خانگی به مرحله اجرایی رسیده است.

اما وضعیت جدید خوشبختانه یا متاسفانه به موارد بالا ارتباطی ندارد بلکه حاصل نصب یک سیستم فایروال جدید در شرکت ارتباطات زیرساخت است که گفته می شود طی روزهای اخیر به تنهایی 10 درصد از تقاضاهای وب ارسالی با پیغام صفحه قابل نمایش نیست، مواجه می شوند. گفتنی است این 10 درصد البته همه سایت های بدون موردی را دربر می گیرد که از زیر فیلتر کمیته تعیین مصادیق و شرکت فناوری اطلاعات هم گذشته اند و با این حساب باید گفت شرکت ارتباطات زیرساخت نیز خود را به این جمع وارد کرده است.

شرکت ارتباطات زیرساخت را کاربران عمدتاً با قطع فیبر نوری و کابل های زیردریایی به یاد می آورند. شرکتی که هرگاه سرعت اینترنت در کشور کند شود همه به سراغ آن می روند و مشخص می شود باز لنگر یا دم یک ماهی بزرگ یا به طور کلی یک عامل شناخته یا ناشناخته دیگر به فیبرهای زیردریایی ایران برخورد کرده و حالا نوبت آنها است که تا مدتی کاربران را با اطلاعیه های مداوم از میزان این قطعی و تلاش برای اصلاح آن یا ایجاد مسیرهای پشتیبان باخبر کنند و معمولاً کاربران با همین اطلاعیه ها چند روزی سرگرم می شوند. این شرکت که وظیفه مراقبت از زیرساخت های اینترنتی را برعهده دارد بر اساس تغییرات صورت گرفته در وزارت ارتباطات به طور مستقیم زیرنظر وزیر ارتباطات فعالیت می کند ولی اگر روند عادی طی می شد الان همچنان زیرمجموعه یی از شرکت مخابرات ایران به شمار می آمد که منتظر فروش سهام خود در بورس بود. یک وظیفه عمده شرکت ارتباطات زیرساخت تامین پهنای باند اینترنت است. مسوولان این شرکت پهنای باند مورد نیاز کشور را از شرکت های خارجی به طور یکجا خریداری کرده و آنها را با وارد کردن به کشور به شرکت های خدمات دهنده اینترنت ارائه می دهند و با این احتساب باید گفت تا پیش از این وظیفه این شرکت هیچ گاه کنترل محتوای اینترنت نبود اما اینک به گفته سازمان نظام صنفی رایانه یی سیستم فایروال این شرکت هم به مجموعه فیلترینگ رسمی کشور که از طرف کمیته تعیین مصادیق هدایت می شود، اضافه شده است.

سازمان نظام صنفی رایانه یی در مورد کندی شدید سرعت اینترنت و نسبت دادن به شرکت ارتباطات زیرساخت خبری بود که چندی پیش همه را در بهت فرو برد. چنین موضع گیری این سازمان که همه اعضای آن را شرکت های خصوصی ارائه دهنده خدمات اینترنتی تشکیل می دهند، در نوع خود کم نظیر است. در اطلاعیه این سازمان که روی سایت رسمی آن منتشر شده، آمده است که تنها چند روز پس از خاتمه تعطیلات نوروزی شرکت ارتباطات زیرساخت (تامین کننده انحصاری پهنای باند کشور) بدون اطلاع رسانی قبلی اقدام به فعال سازی یک سیستم دیوار آتش روی کل پهنای باند اینترنتی کشور کرده است.

اطلاعیه این سازمان در ادامه نوع فیلترینگ انجام شده روی پهنای باند کشور را شرح می دهد؛ «در حال حاضر هر نوع دسترسی به اینترنت از داخل توسط دو فیلترینگ مجزا صورت می گیرد. اولین دیوار آتش توسط شرکت های تامین کننده اینترنت است که از دیرباز وجود داشته است. داده های این سیستم ها توسط کمیته تعیین مصادیق تعیین می شود و بعد از ابلاغ به شرکت ها توسط سازمان تنظیم مقررات اجرا می شود. اما درخصوص دیوار آتش جدید که روی کلیه پهنای باند کشور عمل می شود هیچ گونه اطلاع رسانی انجام نگرفته است.»

به گفته سازمان نظام صنفی رایانه یی آنچه موجب اعتراضات فراوان کاربران اینترنت پس از بازگشت از تعطیلات نوروزی شده وجود اختلالات بسیاری در راستای دسترسی به اقصی نقاط اینترنت است؛ موضوعی که به گفته کارشناسان در حال حاضر بیش از 10 درصد تقاضاهای تحت وب ارسالی به منظور اتصال به سایت های مختلف، با پیغام همیشگی «The page cannot be displayed مواجه می شوند که این مشکل هیچ ارتباطی به آدرس سایت (مجاز) نداشته، بلکه در ساعات اوج ترافیک با تکرار بیشتری دریافت می شود.

این موضوع به گفته سازمان نظام صنفی باعث اعتراضات فراوان کاربران شده به نحوی که تامین کنندگان اینترنت با حجم بالایی از اعتراضات کاربران خود مواجه شده اند که گفته اند کندی محسوسی را در مرور صفحات وب مشاهده می کنند هرچند علیرضا علمی نایب رئیس و دبیر شرکت های خدمات دهنده اینترنتی در این خصوص اظهار بی اطلاعی می کند. به هرحال اطلاعیه سازمان نظام صنفی رایانه یی یک سوال بسیار مهم را برای بسیاری از کارشناسان ایجاد کرده است و آن چیزی نیست جز اینکه دلیل این اقدام شرکت ارتباطات زیرساخت چیست. بر اساس آنچه در اطلاعیه سازمان نظام صنفی رایانه یی آمده دوگانگی فیلترینگی که پیش از این منطبق بر مصوبات مراجع قانونی در حال اجراست ضمن اتلاف وقت و هزینه کاربران با بهینه سازی الگوی مصرف نیز در تضاد آشکار است اما در همین اطلاعیه سازمان نظام صنفی نشانه های دیگری نیز برای کشف دلایل نصب این فیلترینگ جدید وجود دارد؛ نشانه هایی که از اختلاف عظیم این شرکت با خدمات دهندگان تلفن اینترنتی (که عمدتاً همان شرکت های ISP هستند) نیز پرده برمی دارد.

سازمان نظام صنفی خاطرنشان می کند شرکت ارتباطات زیرساخت طی اقدامی دیگر دسترسی مشترکین خود در سطح کشور را به برخی از آدرس های اینترنتی مربوط به کمپانی های مخابراتی بین الملل مسدود کرده است. این اقدام اختلالات وسیعی را در سطح مکالمات بین الملل کشور نیز به وجود آورده است.

با این اشاره سازمان نظام صنفی تقریباً می توان حدس زد دلایل شرکت ارتباطات زیرساخت از این اقدام جدید چیست. دعوای پرسر و صدای سال گذشته این شرکت با خدمات دهندگان تلفن اینترنتی بر سر تعطیلی این شرکت ها حالا به یک فضای جدید وارد شده است. شرکت زیرساخت که پیش از این هشدارهایی را به این شرکت ها برای قطع سرویس داده بود حالا تلاش کرده با سیستم فایروال جدید عملاً جلوی مکالمات تلفن اینترنتی را بگیرد؛ موضوعی که به گفته سازمان نظام صنفی باعث قطع 340 دقیقه خدمات تلفن اینترنتی در کشور شده است.

مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت پیش از این به تمامی دارندگان کارت های تلفن اینترنتی توصیه کرده بود کارت های خود را زودتر مصرف کنند چراکه خدمات تلفن اینترنتی که هم اکنون توسط این شرکت ها ارائه می شود، غیرقانونی است. این شرکت پیش از آن هم با برگزاری مزایده یی انحصار خدمات تلفن اینترنتی را تنها به سه شرکت سپرده بود اما با افزایش موج اعتراضات سازمان تنظیم مقررات که دیگر نهاد زیرمجموعه وزارت ارتباطات است اقدام شرکت ارتباطات زیرساخت را مطابق قانون ندانسته و بر ادامه کار شرکت های خدمات دهنده تلفن اینترنتی تاکید کرد.

به هرحال حتی اگر بپذیریم دلیل اصلی شرکت ارتباطات زیرساخت محدود کردن شرکت های خصوصی خدمات دهنده تلفن اینترنتی باشد اما ظاهراً دامنه تاثیر آن به کل پهنای باند کشور ضربه زده است.

خسارات ناشی از این کندی در خطوط اینترنتی شاید با خسارات ناشی از قطع فیبرهای نوری توسط لنگر کشتی ها قابل مقایسه نباشد اما در این میان یک پرسش جای طرح دارد؛ همان پرسشی که سازمان نظام صنفی رایانه یی نیز در اطلاعیه خود مطرح کرده همان جا که در این اطلاعیه می خوانیم؛ در حالت خوشبینانه، اگر این اختلالات با هدفی مشخص صورت نپذیرفته باشند، این سوال مطرح می شود که تنها تامین کننده انحصاری پهنای باند اینترنتی کشور مجاز به انجام آزمایش های فنی و سعی و خطا روی سرویس های جاری در راستای چه اهدافی است؟

آیا تامین کنندگان در ابعاد کشوری می توانند بدون رعایت استانداردهای فنی و تخصصی و مقررات و دستورالعمل های موجود اقدام به اعمال تغییرات سلیقه یی کنند یا داشتن مصوبات لازم و ضروری است؟ به راستی کدام سازمان متولی نظارت و پاسخگوی مشترکین پهنای باند کشور است؟ آیا سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی ابزار مناسب پایش و کنترل محسوس کیفیت و کمیت پهنای باند ارائه شده توسط شرکت زیرساخت را در اختیار دارد و چگونه است که هیچ گونه اعمال نظارت و مقررات در این مورد صورت نمی پذیرد در حالی که متولی اجرا و نظارت فیلترینگ نهایتاً سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور است؟

اعتماد